خانه / قرآن و حدیث / حدیث / اعتبار کتاب کافی
کافی ـ کلینی

اعتبار کتاب کافی

به قلم مدیر سایت
برخی ادعا می کنند که همه ی نسخه های کتاب کافی، تألیف شیخ کلینی (درگذشت ۳۲۹ ق) به عصر صفویه (آغاز حکومت: قرن دهم هجری) و بعد از آن باز می گردد و اینگونه خواسته اند اعتبار آن را زیر سؤال ببرند. توضیحی را در این زمینه لازم می دانیم.

نسخه های پیش از صفویه
یک) کافی در مؤسسه ی دارالحدیث در قم، از روی نسخه های متعدد تحقیق و در سال ۱۳۸۷ چاپ شد. تاریخ کتابت برخی نسخه های خطی کافی که مورد استفاده ی این مؤسسه قرار گرفته، به قبل از صفویه باز می گردد:
ـ نسخه ای که در سال ۶۵۲ ق تصحیح شده اما تاریخ کتابت آن معلوم نیست. بنابراین در همان سال یا سالهای قبل کتابت شده. (موجود در کتابخانه ی مجلس شورای اسلامی به شماره ی ۱۴۴۱۹)
ـ در دو جای نسخه ای دیگر، تاریخهای ۶۷۴ و ۶۷۵ به عنوان تاریخ کتابت دیده می شود. (موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی، به شماره ی ۱۳۸۰۰)
ـ استنساخ نسخه ای دیگر در سال ۷۱۰ ـ ۷۱۱ ق صورت گرفته. (کتابخانه آستان قدس رضوی، به شماره ی ۱۵۰۷۷)
ـ نسخه ی استنساخ شده در سال ۸۵۴ تا ۸۵۵ ق. (نگهداری در دانشگاه تهران، شماره ی ۱۷۷ ب)
ـ نسخه ای که کتابت آن در سال ۸۹۱ به پایان رسیده. (کتابخانه آستان قدس رضوی، به شماره ی ۱۱۲۹۴)
ـ نسخه ی مربوط به قرن نهم. (نگهداری در کتابخانه آیت الله نجفی، به شماره ی ۸۱۰)
(ر.ک: کافی، تحقیق و نشر دارالحدیث، ص ۱۳۵ ـ ۱۳۹، مقدمه)

کافی ـ کلینیکافی در سه قرنی که نسخه ندارد
کلینی سال ۳۲۹ ق از دنیا رفت. فرض کنیم کهن ترین نسخه ی موجود، مربوط به سال ۶۵۲ است. بنابراین ۳۲۳ سال در این میان فاصله افتاده است.
اما شواهد و قرائنی اطمینان بخش از این سه قرن:
الف) کتابهای فراوان در طول این سیصد سال از کافی، روایت کرده اند و آن کتابها اکنون موجودند. آدرس بسیاری از آنها در پاورقی کافی چاپ دارالحدیث آمده است.
ب) با توجه به اینکه در گذشته صنعت چاپ نبود و احتمال دستکاری کتابها فراوان بود، اجازه ی نقل کتابها ـ از جمله کافی ـ در آن زمان مرسوم بود. یعنی نقل کسی از کتاب کافی اعتبار داشت که با واسطه یا بی واسطه از کلینی اجازه داشته باشد. وجود چنین اجازه هایی نشانه ی این است که این کتاب به گونه ای درست در اختیار دارندگان اجازه بوده است. مثلا شیخ مفید (درگذشت ۴۱۳ ق) از ابن قولویه و او از کلینی اجازه ی نقل از کافی داشته است. همچنین سید مرتضی (درگذشت ۴۳۶ ق) از احمد بن علی کوفی از کلینی.
امثال این شخصیتها فراوان بوده اند. (ر.ک: کافی، ص ۱۰۵ ـ ۱۰۸، مقدمه)
ج) در گذشته مرسوم بود که یکی از همین علمای دارنده ی اجازه، یک جا می نشست و دارندگان نسخه های خطی بر گرد او می نشستند و او کافی صحیح را بلند می خواند و صاحبان نسخه، نوشته ی خود را با گفته ی او تطبیق داده، نسخه ی خود را تصحیح می کردند. لذا در حاشیه ی بسیاری از نسخه ها مهر علمایی دیده می شود که صحت متن را تأیید کرده اند. در اولین نسخه ی کافی که معرفی کردم سال تصحیح به همین روش در سال ۶۵۲ صورت گرفته است.

کافی و علمای اهل سنت
ایراد گرفتن و بحث در مورد اعتبار کتابها در حوزه های علمیه فراوان است. مخصوصا علمای اهل سنت فراوان در صددند از کتابهای مهم شیعه ایراد بگیرند.
کتاب کافی چاپ دارالحدیث سالیان دراز زیر نظر حجت الاسلام محمدحسین درایتی در این مؤسسه تحقیق شده است. ایشان به بنده گفت: تاکنون کسی در مورد اعتبار متن کافی اشکالی مطرح نکرده و تنها برخی از علما در مورد صحت انتساب روضه ی کافی (بخشی کوچک در پایان کتاب) به کلینی اشکال کرده اند.

همچنین ببینید

گات ها

اهل کتابِ بی کتاب!

به قلم مدیر سایت نداشتن کتاب آسمانی و ابهامهای فراوان در مورد این دین و …

یک نظر

  1. اقای فاطمی اعصابتون چرا تعطیله امروز؟!صرفا جهت اطلاع عرض کنم بنده خیلی کتب و منابع اسلامی را مطالعه نمیکنم!چرا?!چون کهیر میزنم!واقعا کهیر میزنما!به حدی که مجبور میشوم دارو مصرف کنم،«انتی هیستامین»مثلا.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code