خانه / ایران / ایران باستان / علت فراموشی هخامنشیان در حافظه تاریخی ایرانیان

علت فراموشی هخامنشیان در حافظه تاریخی ایرانیان

به قلم مرتضی رمضان پور
یکی از سلسله هایی که در منابع ادبی بعد از اسلام مانند شاهنامه حکیم فردوسی و.. به اختصار به آن اشاره شده و یا اصلا اشاره نشده است سلسله هخامنشیان است

در مورد علل این کم توجهی منابع به هخامنشیان دکتر تورج دریایی تاریخدان ایرانی و استاد دانشگاه کالیفرنیا آمریکا می نویسد:

در شاهنامه از دوران هخامنشیان به اختصار سخن به میان آمده و پادشاهان هخامنشی با حکمرانانی اشتباه گرفته شده اند که هویت آنان در روشن ترین وضعیت نیز دو پهلو است. این اغتشاش به علت پاک شدن خاطره هخامنشیان از حافظه ملی یا تحریف تاریخ گذشته به دست ساسانیان بوده است تا بتوانند، با پیوند دادن خود به گذشته اساطیری، بر حق جلوه کنند.

در شاهنامه از سلوکیان خبری نیست و به پارتیان (اشکانیان) نیز به اختصار اشاره شده است. بدون شک علت آن است که ساسانیان تلاش کردند خاطره این سلسله بزرگ را از حافظه تاریخ محو کنند. از این روست که برخی از داستانهای آنان در دوره حماسی یا پهلوانی شاهنامه آمده است. فردوسی خود در این باره می گوید:

چو کوتاه شد شاخ و هم بیخشان

بگوید جهاندار تاریخشان

کریشان جز از نام نشنیده ام

نه در نامه ی خسروان دیده ام

در شاهنامه فقط به نام اشک (ارشک ) بنیانگذار، و برخی دیگر از پادشاهان این سلسله اشاره شده است.

منبع: ناگفته های امپراتوری ساسانیان، ترجمه حقانی و فاضل بیرجندی، ص۹۶ و۹۹

همچنین ببینید

دلیل پادشاهی پوراندخت و آزرمیدخت به روایت گیرشمن

به قلم مرتضی رمضان پور زن طبق اسناد در ایران باستان و علی الخصوص دوران …

۱۹ نظر

  1. جناب فاطمی اگر بشود بگویید که دین هخامنشیان چه بود؟ با تشکر

    • سلام
      در مورد دین هخامنشیان اختلاف نظر هایی وجود دارد.
      عده ایی میگویند زرتشتی هستند در حالی که هیچ سند و دلیل و مدرک محکمی در این زمینه وجود ندارد و محققین بزرگی مثل هاشم رضی یا گیرشمن هم به این مسئله اعتراف کرده اند

      هاشم رضی :

      هیچ مدرک مورد قبولی در مورد زرتشتی بودن هخامنشیان در دست نیست.

      منبع:گاه شماری و جشن های ایران باستان، ص ۲۷۰

      رومن گیرشمن:

      هخامنشیان زرتشتی نیستند

      منبع:ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، ص۳۱۸

      به طور کلی طبق آنچه که از کتیبه ها و سنگ نبشته های به جا مانده از شاهان هخامنشی به دست میاد این است که هخامنشیان چندگانه پرست بوده اند و به خدایان مختلف مثل اهورامزدا، آناهیتا و میترا اعتقاد داشته و حتی خدایان ایلامی و مصری و خدایان غیر اوستایی و غیر زرتشتی را نیز پرستش می کرده اند

      • به احتمال زیاد میتراییسم یا دین قبل از زرتشت بوده

      • خانم مری بویس که استاد برجسته ای هستند با دلایلی ثابت کردن هخامنشیان و بالخصوص کوروش بزرگ زرتشتی هستند

        • سلام
          تحقیقات جدید را مطالعه کنید، دلایل خانم مری بویس توسط اساتید تاریخ رد شده است

          رد دلایل خانم مری بویس مبنی بر زرتشتی بودن کوروش توسط استاد کتایون مزداپور

          دکتر کتایون مزداپور استاد برجسته تاریخ در این باره می نویسد :
          به عقیده مری بویس کوروش به عنوان نخستین شاه هخامنشی پیرو کیش زرتشت بوده است. او در تأیید این نظریه، به وجود سه آتشدان درمحوطه کاخ کوروش در پاسارگاد اشاره می کند. وی از آنجا که آتش از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده آیینهای کیش زردشتی است، آن را دلیل بر زردشتی بودن کوروش می داند. دلیل دیگرش این است که به نوشته نویسندگان یونانی کوروش یکی از دختران خود را آتوسا نام نهاد. این نام صورت یونانی هوتُسا (اوستایی: hutaosi)، یعنی نام ملکه و همسر ویشتاسب، پادشاه حامی زردشت است. دلیل سوم این که اعمال کوروش، کارهای یک مزداپرست راستین بود، بدین معنی که وی در پی آن بود تا شاهنشاهی پهناورش را عادلانه و نیک، و مطابق قانون اشا اداره کند (بویس، ۱۳۸۲، صص ۷۷-۷۸).
          اما این دلایل برای اثبات زردشتی بودن کوروش کافی به نظر نمی رسد. در مورد دلیل اول، یعنی وجود آتشدانهایی در پاسارگاد، باید خاطرنشان کرد که آتش از دیرباز، یعنی از دوره هندواروپاییان عنصر مقدسی محسوب می شد؛ همچنان که در میان هندوان، ایرانیان، یونانیان و اقوام اسکاندیناوی به تقدس و اهمیت آن بارها اشاره و حتی بر آن تأکید شده است. لذا وجود آتشدان در پاسارگاد را می توان نشانی از این میراث بسیار کهن هند و اروپایی یا حداقل هندوایرانی دانست. در مورددلیل دوم ایشان، یعنی نام آتوسا و ارتباط آن با کیش زردشتی نیز باید خاطرنشان کرد که اینگونه نامها به هیچ عنوان دلیل بر معتقدات دینی کسان نمی تواند باشد همچنان که امروزه نام مریم دلیل بر مسیحی بودن شخصی یا نام بهرام دلیل بر زرتشتی بودن کس نیست. درپاسخ به دلیل سوم یعنی انتساب کارهای آزادمنشانه کوروش به کیش زرتشتی نیز بیشتر می توان این کردارهای جوانمردانه را ناشی از خصوصیات فردی یا شخصبتی یا مشی سیاسی کوروش دانست تا تجلی اعتقادات

          ادیان و مذاهب در ایران باستان/کتایون مزداپور/ص ۲۷۳

  2. یعنی شما میگید هخامنشیان زرتشتی نیستند
    پس چی هستند؟

    • دوست عزیز ما نمیگیم بلکه اسناد و مدارک این رو بیان میکنن
      پاسخ شما رو در کامنت بالایی به دوست دیگری داده ام مطالعه کنید

    • در منشور کوروش نیز مردک ستایش شده و هیچ نامی از اهورمزدا یا اهریمن وجود ندارد(پاسخ به ذهن دیجیتال) (منبع:منشور کوروش.استادعبدالمجید ارفعی)

      • در تایید سخن شما
        دکتر پرویز رجبی:
        از ایمان کوروش به اهورا مزدا چیزی نمیدانیم.او در لوح استوانه ای خود که به زبان بابلی نوشته شده است از مردوک،خدای بابلیان درمقام بزرگترین خدا یاد میکند و موفقیت هایش را مرهون او میداند

        هزاره های گم شده جلد۱،ص۳۸و۳۹

  3. چه جالب تا حالا اینو نشنیده بودم

  4. هخامنشیان در منابع ادبی ایران هیچ جایگاهی ندارند و در شاهنامه هم خیلی کم اشاره شده بهشون و فردوسی اسکندر رو ذوالقرنین قرآن معرفی میکنه نه کوروش رو

  5. در منشور صراحتا کوروش بیان میکنه که بعضی از کارها رو از ترس مردوک انجام داده

  6. احتمال زرتشتی بودن کوروش خیلی نیست ولی در اون زمان ایرانیان خیلی بیشتر از یه آیین داشتن!! زرتشت فقط یکیشه!! بهشون میگن آیین های کهن ایرانی!! مث میتراییسم!! با این حال نام اهورا مزدا در نقش رستم و کتیبه بیستون داریوش فک کنم ۱۲ بار برده شده که نشون میده حداقل بعد از داریوش یکم هخامنشی آیین زرتشت یا آیین مزدیسنا وارد هخامنشیان شده!!
    اینکه چرا ایرانیان کوروش رو بعد دو قرن فراموش کردن خب مشخصه ایرانی ها فراموش کار هستن!! تازه اگه یکی درحد جریر طبری بره حسابی تحقیق کنه میتونه کوروش رو کشف کنه اونم نه روایت درست زندگی کوروش ولی مردم به هیچیشون نبوده!! مردم ما اگه به زور تاریخ معاصر یا اشخاص معاصر یادشون بمونه!! همین الان اصلا حالیشون نیست که یه زمانی داعشی وجود داشته!! دوران پهلوی رو برعکس و وارونه یادشون هست!! میشه جوری رو مغزشون کار کرد که مثلا جنایات روسیه تزاری رو محکم به خاطر بسپارن ولی جنایات و خیانت های انگلیس و فرانسه و آمریکا رو فراموش کنن!! طبیعیه که حتی کسی درحد کوروش رو هم فراموش کنن!! حتی الان که کوروش بزرگ بعد دوهزار سال کشف شده به چیزی جز یه دست مایه سواستفاده و قرار دادن مذهب در مقابل ملیت تبدیل نشده!!
    چه اونایی که الکی کوروش کوروش میکنن ولی حتی سنت ها و ارزش های خود کوروش رو به مسخره گرفتن چه اونایی که از روی تعصب باهاش دشمنی میکنن!! کوروش نه درحد چنگیز خان خون ریز بوده نه درحد پیامبران معصوم!! ولی بعوان یه شخصیت ملی که بنیان گذار ایران بعنوان یه سیستم کشوری بوده شدیدا لایق احترامه!!
    باید جایگاه فرهنگی این شخصیت مشخص بشه که نه ازش برای زدن مذهب مردم سواستفاده بشه نه زدن خود کوروش که باعث نفرت مردم از مذهب بشه!!

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code