راه راستی بررسی و نقد باورهای زرتشتیان و باستان ستایان
به قلم جیمس دارمستتر James Darmesteter (درگذشت: ۱۸۹۴)
فرستنده: سید محمد ناطقی
اساس مزداپرستی در عقیده به وجود خداوند بزرگ به نام هرمزد یا اهوره مزدا است. این عقیده در ایران باستان از همه عقاید دینی قدیمی تر است؛ زیرا داریوش بزرگ در کتیبه های خود هرمزد را به نام اورامزدا Auramazda به یاری طلبیده و چنین می نویسد: «هرمزد خداوند توانا است. او است که این زمین را آفرید. او است که آسمان را آفرید. او است که انسان را آفرید. او است که داریوش را به شاهی رسانید».
اما این هرمزد خدای یگانه و یکتا نیست بلکه بزرگ ترین خدایان می باشد و در کتیبه ها به عبارت Mathishta baganam درج شده و این عبارت را به فرانسه می توان به جمله ی Le plus grand des dieux ترجمه کرد و لفظ خدا یا خدایان از واژه ی بغ یا بغان ترجمه می شود. اما در این عبارت آنچه جالب دقت می باشد این است که معلوم داریم منظور از این خدایان که در کتیبه های داریوش درج شده، کدام خدایان هستند. کسی که جزوات اوستا را ملاحظه نماید تصور خواهد کرد که منظور داریوش بزرگ از واژه ی خدایان و بغ ها شش امشاسپند و سپس ایزدانی است که نام و نشان هرکدام در جزوه ی سی روزه ی اوستا معلوم و معین شده. اما این خدایان و ایزدان برای شاهان هخامنشی مجهول بود.
منبع: تفسیر اوستا، جیمز دار مستتر، ص ۱۸۴ ـ ۱۸۵
تفسیر اوستا ص ۱۸۴
تفسیر اوستا ص ۱۸۵
آذر ۱۳۹۷
سلام، ببخشید برای من یک سوال پیش اومده بود که البته مربوط به آیین مانوی میشه نه زرتشتی اما فکر کردم که شما شاید بتونید با توجه به دانشتون در ادیان ایرانی قبل از اسلام بهم کمک کنید.
این این فرد ادعا میکنه که سوره حمد الگو گرفته شده از “خوش آواگان” مانوی هست و یک سری دلایل دیگه، خوشحال میشم اگه با پاسخ دادن بهش بهم کمک کنید 🙏
https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://m.facebook.com/al.coranaa/photos/a.407325269340976/714212175318949/%3Ftype%3D3%26locale%3Dfa_IR&ved=2ahUKEwiGzZuHosSCAxVocfEDHbZ0CIkQFnoECBgQAQ&usg=AOvVaw2AnxsvCp2Yo5A-AC1cv2A0
در مورد مانوی کار نکردم
خیلی ممنون بابت پاسخگویی، ببخشید فقط جسارتا کسی رو می‌شناسید که در این زمینه اطلاعات داشته باشه؟ چون از نظر بنده مسئله مهمی هست و بهتره هر چه سریعتر بهش پاسخ داده بشه.
+۹۸ ۹۱۱ ۹۵۶ ۷۸۸۶
سلام فقط میخواستم بگم من به این شماره پیام دادم
امیدوارم به پاسخ مورد نظر رسیده باشید
ببخشید از اونجایی که نمیشه به آخرین پیام شما به من پاسخ داد به این یکی پیام پاسخ میدم، میخواستم بگم متاسفانه من بازخوردی دریافت نکردم (من تو تلگرام پیام دادم و اسم کاربریم jetrang هست)
سلام دوست عزیز اگر شخص مسلمان باشد باور دارد پیامبرانی قبل از پیامبر اسلام بودند وممکن است مانی هم یک پیامبر قبل از اسلام باشد
واگر فرضا دینش الهی باشد طبیعی هست مفهوم سوره حمد در کتب اونها باشد
این دلیل کپی نیست چون از دید دیندار نویسنده تمام کتب آسمانی خداوند هست واز دید غیر دینی چه فرقی میکند طرف فکر کند پیامبر اسلام سوره حمد رو از مانویت کپی کرده یا از خودش گفته
سلام فکر میکنم میخواستید به من پاسخ بدید، و اگر منظورتون من بودم در جواب باید بگم که بله، من مسلمان هستم و هیچ مشکلی با وجود مفاهیم اسلامی در ادیان الهی پیش از اسلام ندارم، منتها مشکل اینجاست که دین مانوی یه جورایی کلا از ریشه خرابه به طوری که ثنویت دینش هزار برابر از دین زرتشتی بدتر هست، منتها شاید بشه گفت که این متنی که داخل دین مانوی هست در اصل مال یک دین الهی (و احتمالا مسیحیت) بوده که داخل خود متن اون دین (برای مثال عهد جدید مسیحیت) از بین رفته اما یه جورایی به متون مانوی دوباره راه پیدا کرده.
سلام، ببخشید برای من یک سوال پیش اومده بود که البته مربوط به آیین مانوی میشه نه زرتشتی اما فکر کردم که شما شاید بتونید با توجه به دانشتون در ادیان ایرانی قبل از اسلام بهم کمک کنید.
داخل فیس بوک یک فرد ادعا میکنه که سوره حمد الگو گرفته شده از “خوش آواگان” مانوی هست و یک سری دلایل دیگه، میخواستم لینکش رو هم اینجا بزارم منتها انگار نمیشه، در هر صورت خوشحال میشم اگه بتونید در موردش بهم کمک کنید 🙏
سوره حمد رو برخی جز نماز ابراهیمی میدونند وممکن هست که سوره حمد با زبانهای مختلف در ادیان مختلف مفهومی وجود داشته باشه واین رد اسلام نیست ونمیشود از اسلام در این باره ایراد گرفت چون این دعا ستایش پروردگار هست واسلام ادعا نمیکند تمام ادیان قبلی تمام مطالبشون باطل هست اما وقتی عقیده اسلام رو بی طرفانه مطالعه کنیم متوجه میشویم با عقاید مسیحیت ویهودیت وزرتشتی ومانوی ومزدکی وبقیه تفاوت بنیادی دارد ومنحصر بفرد هست
بنده موافق هستم که مفهوم “حمد” یا ستایش در کل در تمامی ادیان هست و بسیاری از ادیان پیش از اسلام دارای حقایقی بودند، مشکل من اینجاست که این فرد ادعا کرده بود که سوره حمد کپی یک بخش از نوشته های مانوی (یک دین با مخالفت های بسیار با تمام ادیان توحیدی) هستش، وگرنه در کل بله نوشته های مربوط به حمد و ستایش خدا در همه ادیان هست و کاملا قابل قبول هست.
شما باید زمان بازنویسی مکتوبات مانوی رو هم در نظر بگیری کتاب راهنمای دستنوشته های مانوی تورفان از محمد شکری فومشی ص ۳ و ۴ استنساخ اونها رو حداقل صد سال بعد اسلام دونسته و وجود واژه های عربی در اون رو نشانه تاثیر اسلام قضیه به نظر میرسه برعکس باشه
از این لحاظ کاملا درست میفرمایید که بسیاری از متون مانوی بازنویسی شده هستن، منتها اگر درست به یاد داشته باشم یه سری از متون (مثل متون مانوی قبطی مصر) به پیش از اسلام بر میگردن، سر همین دنبال این بودم که متن دقیق رو اول پیدا کنم و بعد نقدش کنم، منتها اون پست فیس بوک نه منبع دقیق رو مشخص کرده نه اون بخش ترجمه فارسی عکس رو گذاشته و فقط آخرش چهارتا کتاب لیست کرده (از این هم نگذریم که یه سری از مطالبش کلا غلط هست) و سر همین گفتم که اینجا بپرسم تا شاید کسی بتونه کمک بکنه.
اینکه مانویت دین الهی نبوده مورد اختلاف هست وقطعی نمیتوان نظر داد بسیاری بر این باور هستند که مانی هم پیامبر بوده
اگر براساس آموزه های باقی مانده نظر میدهید که مانویت دین الهی نیست خب براساس آموزه های کلیساهای مثل کاتولیک وپروتستان هم کاملا خلاف اسلام هست مانی ممکن است پیامبر بوده باشد او به مسیح باور داشت ومسیحیت آخرین دینی هست که مسلمانان قبل از اسلام قبول دارن ممکن است مانی هم پیامبر بوده
از این لحاظ بله درست میفرمایید، احتمال تحریف نوشته های مانی پس از مرگ به دلایل مختلف مثل سیاسی ممکن هست.
من اینجا پاسخ شما رو میدم fwk muller روی متون شرقی و تورفان کار کرده از روی همین من بحث تورفان رو گفتم
درود علی جان احتمال اینکه مانی پیامبر بوده باشد خیلی زیاد است ببین بین پیامبر اسلام وحضرت عیسی تقریبا پانصد وسی هشت سال فاصله بوده واینکه بین این دو پیامبری باشد احتمال زیادی دارد باید توجه کرد که مانی به عیسی وحقانیت مسیح باور داشت واین موضوع برای احتمال پیامبری مهم است
درود من کاری به سیاست واین داستانها ندارم اما متاسفانه سایت شما خیلی سیاسی هست ومن هم تمایلی به نظر داشتن تو سایتهای سیاسی ندارم ومواضع سیاسی شما هم مواضع خودتون هست وبه من ربطی نداره اما شنیدم شما حدیث شناس هستی من تو اینترنت دوتا سوال دیدم از یک شخصی که جواب درستی برایش کسی نداده بود شاید شما بدونه
یک بابایی پرسیده بود آیا تو کتب حدیثی شیعه وهمینطور کتب حدیثی اهل سنت حدیثی هست که بگوید نماز به پارسی نخوانید؟ یا نماز به زبانی غیر عربی نخونید؟
واینکه آیا تو کتب حدیثی اهل سنت ویا تو کتب حدیثی اهل تشیع حدیثی هست که بگوید نام الله رو به اهورا مزدا ترجمه نکنید؟ یا حدیثی هست که بگوید خدا را اهورا مزدا نخوانید؟
اگر حدیثی در کتب شیعه ویا سنی هست منبعش هم کجاست؟
ممکنه در این موارد، حدیث صریح نداشته باشیم اما از روی قواعد به دست آورده اند که این اتفاق ها نباید بیفته. البته من در جریان نیستم که دلیل علما چیست و فرصت بررسی ندارم
خب سوال این شخص این است که آیا در کتب حدیثی شیعه ویا سنی حدیثی وجود دارد که بگوید نماز به زبان پارسی نخوانید؟ آیا در کتب حدیثی شیعه ویا سنی حدیثی هست که بگوید نماز به زبان غیر عربی نخوانید؟ ایا در کتب حدیثی شیعه ویا سنی حدیثی وجود دارد که بگوید الله را به اهورامزدا ترجمه نکنید؟ آیا در کتب حدیثی شیعه ویا سنی حدیثی وجود دارد که بگوید خدا را اهورا مزدا نخوانید؟
این سوال رو این شخص در اینترنت پرسیده بود ومن ندیدم کسی بهش جواب دقیقی بدهد گفتم شما که حدیث شناس هستید آیا چونین احادیثی در کتب شیعه یا سنی دیده اید؟
میگوییم فرصت جستجو ندارید ولی هروقت اگر وقت کردید وچیزی پیدا کردید سپاسگزار میشم که پاسخ بدهید
آخه این شخص این سوال رو پرسیده وهیچ کس جواب صریحی بهش نمیدهد
حالا منهم یه سوال از جنابعالی می پرسم آیا ویژگیهایی که الله و اهورامزدا دارن یکسان هست ؟ با مطالعه متون زرتشتی و اسلامی اینها رو میشه پیدا کرد تو همین سایت هم مطالب قابل توجهی اشاره شده
ببینید این حرف شما مغلطه هست اهورامزدا یک نامی هست که برای خدا در دین زرتشت وتوسط برخی از مردم غیر زرتشتی هم در ایران باستان برای خدا بکار برده میشده است اینکه خدا در دین زرتشت وخدا تو ذهن مردم ایران باستان چه فرقی با خدای اسلام دارد یک بحث دیگر هست
اگر اینگونه باشد نباید مسلمانان انگلیسی زبان خدا را god بخوانند چون قبل از اسلام تو ذهن بیشتر انگلیسی ها این بوده که خدا سه شخصیت پدر وپسر وروح القدس دارد وپدر پسر نیست وپسر پدر نیست وپدر روح القدس نیست وروح القدس پسر نیست وپسر روح القدس نیست خب پس چرا کلمه godرا بکار میبرید؟
این مغالطه نیست اتفاقا بحث همینجاست که چرا و چطور عقاید پیش از اسلام رو با بعد اسلام مقایسه کنیم و چرا بعضی بر این اصرار دارن الله یعنی خدای یکتا ( البته این هم ممکنه به معنای دقیق نباشه)در مقابل اله که معنای خدا میده اهورامزدا در دید هخامنشیان مثل کتیبه بیستون در کنار خدایان دیگه قرار داره و از بقیه مهمتره در زرتشتی گری هم مثل اسلام خالق همه چیز و قادر مطلق نیست و انگره مینو رو در مقابل داره در جای جای نماز اسلام هم اسم الله اومده فقط همین مورد خودش حرف زیاد داره مقاله اهورامزدا ایرانیکا رو بخونی متوجه میشی بحث انگلیسی هم ربطی نداشت چون God با تفسیر مسیحیت از خدا تفاوت داره
یکی عزیز اهورا مزدا یعنی دانای دانایان
ویا سرور دانایان ودر قرآن گفته شده که خدا حکیم است پس اهورا مزدا خواندن خداوند اشکالی ندارد
در معتقدات مردم مکه به الله باور داشتند ومیگفتند الله فرزند دختر دارد وفرشتگان فرزندان دختر زاده شده الله هستند آیا مسلمانان از واژه الله استفاده نکردند چون الله اعتقادی اونها با الله اعتقادی مشرکان فرق داشت
؟ بحث این است که چرا مسلمانان الله را به اهورا مزدا ترجمه نمیکنند؟ قبل از اینکه انگلیسیها هم با اسلام آشنا بشوند
گاد نزد اونها شخصی بود که سه شخصیت دارد
پس نباید گاد ترجمه کنید
اهورا مزدا در لغت به معنای دانای دانایان وسرور دانایان هست در قرآن گفته شده که نام های نیکو برای خداوند است
ودر قرآن گفته شده الله حکیم است
الله علیم هست
اما سوال این بنده خدا این است که آیا حدیثی در کتب شیعه ویا کتب اهل سنت است که بگوید نماز را به زبان پارسی نخوانید ویا نماز را به زبان غیر عربی نخوانید؟وآیا حدیثی در کتب شیعه ویا در کتب اهل سنت است که بگوید الله را به اهورا مزدا ترجمه نکنید؟یا بگوید خدا را اهورامزدا نخوانید؟
معناهای اهورامزدا در همون مقاله ایرانیکا اومده معنای شما اشتباهه پیامبر وقتی اشاره داره که نماز رو مثل من بخونید تکلیف برای یک مسلمان مشخصه حالا شما برای هر کلمه در نماز ممکنه چند مترادف داشته باشی فردی به این معنا دیگری به اون معنا اشاره کنه بعد از چند سال از اصل کلمات دور میشیم همین زرتشتی گری چطور دچار تحریف شد با همین حربه حالا عامدانه یا غیر عامدانه جالبه که در مورد نماز زرتشتیان موبدان اصرار دارن با همون کلمات اصیل خونده شه ولی در مورد اسلام بعضی طور دیگه میگن توصیه به نماز جماعت برای وحدت مسلمانان به معنای کامل اون حالا هر کسی نماز رو یه طور بخونه که نقض غرضه
پاسخ به یکی من وقت ندارم مقاله ایرانیکا بخوانم همه میدانند که معنای اهورا مزدا یعنی دانای دانایان ویا سرور دانایان
هیچ فکت علمی این معنی رو زیر سوال نبرده
وسعی نکنید بحث را منحرف کنید
سوال اون بنده خدا واضح است
سوال اول :آیا حدیثی در کتب شیعه ویا در کتب سنی هست که به صراحت بگوید نماز به زبان پارسی نخوانید؟ جواب یا بله هست یا خیر هست؟
شما جواب میخوای بدی باید بله یا خیر بگی
سوال دوم : آیا حدیثی هست که بگه نماز به زبان غیر عربی نخوانید؟ پاسخ بله یا خیر هست
آیا حدیثی هست که بگه الله را به اهورا مزدا ترجمه نکنید
پاسخ بله یا خیر است؟
وآیا حدیثی هست که بگه خدا را اهورا مزدا نخوانید پاسخ بله یا خیر هست؟
اینها سوال یک بنده خدا در اینترنت هست وسوال من نیست
اما اونکه پیامبر گفته مثل من نماز بخوانید یعنی حمد بخوانید قرآن بخوانید ورکوع وسجده برید وناظر به این نیست که حتما باید عربی باشد البته اینها نظر من نیست اما شما اگر جواب سوالات رو بلد هستید جواب بدهید
من همینجا در حد خودم جواب میدم به نظرم میاد شما همون کاربر علی هستی که در مورد مانویت مطلب گذاشته بود شاید هم اشتباه بکنم سوالاتت قدمت زیادی داره ولی تا اونجایی که میدونم چنین احادیثی نیست یا حداقل متخصصان حدیث اشاره ای نکردن ولی این به معنای مجوز هم نیست اهورامزدا خدای ( یا به تعبیر شما سرور)خرد یا خدای( سرور) خردمند lord of wisdom/ wise تعبیر شده تا در مقابل خدایان دیگه مثل میترا یا وارونا قرار بگیره البته مواردی هم هست که چون حوصله مقاله نداری کاری نداریم حالا در تعجبم که چطور از فکت ؟علمی با قاطعیت صحبت می کنی ولی حوصله خوندن کتب و مقاله نداری .به نقل تاریخ در جاهلیت انحراف از تعالیم یکتاپرستانه حضرت ابراهیم اتفاق افتاده بود در همون زمان حنیفان هم بودن پس این حرف که عده ای از مردم برای الله فرزند قائل میشدن دلیلی بر درستی و حتی قدمت دیدگاه اونها نداره و قرآن در اصلاح همین انحراف صحبت کرده قدمت کلمه God و ریشه اون در انگلیسی بیشتر از بعضی تفاسیر مسیحی هست و برخلاف اهورامزدا کلمه ای عمومی برای خداست در ثانی بحث در مورد گفتگوی روزمره نیست که در مورد نماز به عنوان تکلیف دینیه و من تعجب میکنم که جنابعالی من رو به انحراف از موضوع متهم میکنی چون کاملا بحثم در موضوعه اهورامزدا طبق خود گاتاها فرزندانی مثل وهومن و آرمئیتی داره حالا عده ای میگن استعاری است ولی صراحت نداره در حالی که سوره توحید به هر صورت اون رو رد میکنه حال با توسل به اهورامزدا نقض غرض میکنیم حال عده ای خوشایندشون نباشه اون قسمتی هم که حدیث پیامبر رو رو تفسیر بر صرف رکوع و حمد ( به زبان دلخواه)و … کردی چرا و به چه دلیل بخش قرائت رو نادیده گرفتی ؟ در پایان هم بگم طبق نظر مراجع در قنوت نماز میتونی با زبان مادری صحبت کنی
درود دوست گرامی ببینید شما میگویید اهورا مزدا یعنی سرور خردمند خب اصلا ترجمه شما رو قبول کنیم
خدای خردمند که از نطر معنایی با اسما حسنی الهی که منافات ندارد خداوند حکیم ودانا هست در قرآن کلمات علیم وحکیم است
دوم من که نمیگم الله دختر وپسر داره شما میگی الله رو نمیشه به اهورا مزدا ترجمه کرد چون عده ای میگن اهورا مزدا بچه دارد خب یک عده زیادی هم میگفتند الله دختر دارد وفرشتگان دخترش هستند
خب وقتی مثلا کسی سوره توحید رو بخوند : نه زاییده شده ونه میزاید
به این معناست که باور دارد اهورا مزدا نمیزاید
نقض غرضی رخ نمیدهد
بعد کجای گاتها گفته شده این مواردی که شما نام برده اید از اهورامزدا زاییده شدند ؟
به کلمه ولد در قرآن دقت کنید
بعد اصلا جای بحث نیست چون این سوال من نیست سوال شخصی در اینترنت هست
اون هم سوال این است که حدیث داریم یا نه؟
این ترجمه من نیست ترجمه ذکر شده در مقاله ایرانیکا از مری بویس هست مهم در تفاوت ویژگی های الله و اهورامزداست در هیچ متن زرتشتی خالق یکتا بودن اهورامزدا صراحت نداره و این برداشت خیلی متاخر هست و بیشتر تحت تاثیر اسلام بوده از طرفی در بحث فرزند یک موقع هست تعالیمی بوده و انحراف شده یه وقت هست در اصل تعالیم به فرزند اشاره شده اینها تفاوت داره و از یک جنس نیستن در همون مقاله ای که حوصله نداشتی موارد مربوط به گاتها ذکر شده در هات های ۳۱ ۴۴ ۴۵ ۴۷ البته همون طور که گفتم عده ای اون رو استعاری میدونن که صراحت نداره و نمیشه راحت قبول کرد علاوه بر این در هات ۲۹ طبق ترجمه شروو زرتشت( اگر گاتها رو متعلق به او بدانیم ) به خدایان اشاره میکنه به نظرم شما با طراح سوال همگامی چون سوال او رو کاملا بسط دادی البته اشکالی نیست و خوبه ولی خودمون جرئت کنیم و بگیم شبهه داریم خیلی بهتره
درود یکی کلمه اهورا مزدا از قبل از زرتشت وجود داشته وبرای خدا به اعتقاد بسیاری به کار میرفته
وقتی ما میگوییم مثلا فلان چیز در قرآن هست ایه رو ذکر میکنیم
ولی میریم میبینیم وبه مقاله ارجاع نمیدهیم
منظور از خدایان درگاتها به احتمال زیاد فرشتگان هست
وهمون خدایان درگاتها مخلوق اهورا مزدا هست
اما کجای گاتها گفته اون ها فرزندان زاییده شده از خدا هستند
؟؟؟؟؟
وقتی صراحت ندارد همان استعاره هست مثلا در عهد عتیق میگوید فلانی پسر خدا هست
این به این معنی نیست که پسر زاییده خدا هست بلکه خود کلیمی ها میگن یعنی محبوب خدا هست
به هرحال عده ای باور داشتند که الله دختر زاییده شده دارد واین باور انقدر جدی بوده که قرآن میگوید الله نمیراید اما به خاطر حرف اونها نمیشه گفت به کار بردن واژه الله عیبی دارد
اهورا مزدا به معنای خدای خردمند که شما ترجمه میکنید هم با صفت های حکیم وعلیم بودن الله یکسان هست
پاسخ به یکی : اینها سوال من نیست سوال شخص دیگری هست وبه من ارتباطی ندارد اگر سوال خودم بود میگفتم سوال خودم هستم اما میبنم جوابهایی که داده میشود منطقی نیست
در همون هات های ذکر شده هست البته این که ترجمه اوستاشناسانی مثل شروو و هومباخ رو مدنظر داشته باشی یا مثلا ترجمه شهزادی رو ببینی فرق داره چون امثال شهزادی زبانشناس نبودن و ترجمه دلخواهی کردن همین البته تا حدی جواب سوالت هم هست یا طبق ترجمه شروو هات ۴۴ بند ۳ از تولید مثل پدر نظم کیهانی میگه این که خدایان همون فرشتگانه رو چطور فهمیدی ؟؟؟ وقتی میگم صراحت نداره یعنی متن دلیلی نمیده که ظاهرش رو قبول نکنیم به نظرت جوابهات منطقیه ؟ خب در عهد عتیق هم به خدا نسبتهایی داده شده که درست نیست من مدافع عهد عتیق نیستم از انحراف در تعالیم نمیشه و اشاره و اصلاح اون در قرآن به نتیجه مورد نظرت نمیرسی اهورا مزدا یکی از اهوراهاست و دیگر اهوراها در زرتشتی گری صراحتا رد نشدن الله هم در اثر انحراف از تعالیم یکی از اله ها بوده ولی در اسلام صراحتا بقیه رد شدن و این از رویکرد دیگران منطقی تره
ببخشید این دوستمون میگه چرا الله را اهورا مزدا ترجمه نکنیم شما میفرمایید چون باور داشتند که اهورا مزدا دختر وپسر دارد دوستمون میگه خب قبل از اسلام هم بسیاری از اعراب باور داشتند که الله دختر وپسر دارد وکسی نمیگه از واژه الله استفاده نکنیم چون خیلی از اعراب باور داشتند الله دختر وپسر دارد
اما برخی از پژوهشگران بر این باور هستند که بسیاری از ادیان که به خدای برتر یا خالق باور دارند اما خدایان را پرستش میکنند بسیاری از خدایانشون همان فرشتگان هستند که آنها با غلو به آنها مقام خدایی دادند
چه اون بحث کوروش و چه این بحث نیازی به داور به اصطلاح بی طرف نداره سبک نوشتار که همون طور میاد در متن اصلی اسلام یعنی قرآن وجود فرزندان و شریک صراحتا رد شده و در متن اصلی زرتشتی یعنی گاتها در چند هات به فرزندانی اشاره شده و اهوراهای دیگه صراحتا رد نشده سرچشمه باورهای زرتشتی مشکل داره با پیچ دادن به بحث مشکل حل نمیشه