ازدواج نیابی یا ازدواج ابدال / مردگان زرتشتی که فرزنددار می شدند! (۱)

به قلم آرتور کریستن سن
یکى از مقررات خاصه فقه ساسانى «ازدواج ابدال» است، که نویسنده نامه تنسر به شرح آن پرداخته است. در ترجمه فارسى این نامه ذکر این قسم مزاوجت باختصار مى‏بینم و تفصیل آن در کتاب الهند بیرونى است، که مستقیما از ترجمه مفقوده ابن المقفع گرفته است و آن این است:

«اذا مات الرجل و لم یخلف ولدان ینظروا فان کانت له امرأه زوجوها من اقرب عصبته باسمه. و ان لم تکن له امرأه فابنه المتوفى او ذات قرابته فان لم توجد خطبوا على العصبیه من مال المتوفى فما کان من ولد فهو له و من اغفل ذلک و لم یفعل فقد قتل مالا یحصى من الانفس لانه قطع نسل المتوفى و ذکره الى اخر الدهر.»

یعنى اگر مردى بمیرد و پسرى نداشته باشد، باید دید اگر زنى دارد، او را به نزدیک ترین خویشاوندان متوفى باید بدهند، و اگر زن ندارد، دختر یا نزدیک ترین بستگان او را با اقرب خویشان باید نکاح ببندند، ولى اگر هیچ زنى از بستگان او موجود نباشد، از مال شخصى متوفى باید زنى را جهیزیه داده، به یکى از مردان خویشاوند میت بدهند.
پسرى که از این ازدواج حاصل شود، فرزند آن مرد میت محسوب می شود. کسى که از اداى این تکلیف غفلت ورزد، سبب قتل نفوس بیشمار شده است، زیرا که نسل میت را قطع و نام او را تا آخر دنیا خاموش نموده است».

منبع: ایران در زمان ساسانیان، ص: ۴۴۳ ـ ۴۴۴

دیدگاه اسلام
طبق فتوای فقهای اسلام در قانون فوق چند ایراد دارد:
یک) زنی را نمی توان در ازدواج با شخصی خاص، مجبور کرد.
دو) پدر بچه، کسی است که از نطفه ی او منعقد شده است.
سه) فرزندی که بعد از مرده ای به دنیا می آید و از نطفه ی مرد دیگر است هیچ ارتباطی با مرده ندارد.
چهار) کوشش برای تداوم نسل کسی نه بر خود شخص واجب است و نه بر دیگران (چه شخص زنده باشد یا مرده)

فروردین ۱۳۹۷