خانه / مناسبت ها / نوروز / اهمیت یافتن نوروز در عصر صفوی

اهمیت یافتن نوروز در عصر صفوی

به قلم حجت الاسلام رسول جعفریان
علامه مجلسی که نقش مهمی در تبین و باز تعریف مبانی شیعه در جامعه صفوی دارد، در رساله «اختیارات» شرح مختصری در باره منشأ تقویم هجری دارد، تقویمی که علی القاعده با ماه محرم آغاز می شود.
همان جا می گوید، اگرچه «محرم» برای عامه، یعنی اهل سنت، آغاز سال است، اما شیعیان در این باره اعتنایی ندارند، زیرا ماه محرم، برای آنها، ماه عزاست. پس شیعیان چه باید بکنند، و کدام وقت را آغاز سال بدانند؟
اینجاست که «نوروز» اهمیت ویژه ای یافت و در تمام دوره صفوی، به عنوان مبدأ سال جدی گرفته شد.  طبیعی است که این به معنای بی اهمیتی آن در دوره پیش از آن میان ایرانیان نیست، اما شیعیان در دوره صفوی، در این باره تأکید ویژه داشتند و این دلیل خاص داشت.
علامه مجلسی می نویسد: «همه فرقه مسلمانان بغیر از فرقه شیعه اثنی عشریه که [برای آنها هم] مبدأ حساب از اول این ماه است، [اما] سال ایشان، نوروز است، و اما این ماه [یعنی محرم] و این روز را  [یعنی اول محرم] تعظیم نمی کنند، از برای حکایت کربلا. (اختیارات، ص ۳۱).
بدین ترتیب می توان دریافت که چرا در دوره صفوی، نوروز اهمیت یافته و سبب نگارش دهها رساله در تأیید نوروز در همین دوره شده است. شیعیان می بایست برای اول سال قمری که مبنای محاسبه تقویم رایج بود، از محرم شروع می کردند و چنین کردند، اما نمی توانستند، جشن آغاز سال قمری را برای «جشن و سرور» انتخاب کنند، زیرا دقیقا همان اول ماه محرم می شد که برای آنان ماه عزا بود. پس باید نوروز را برجسته می کردند و چنین کردند.
بدین ترتیب باید توجه کرد که ایدئولوژی مورد حمایت دولت صفوی، ترکیبی از تشیع و نوروز بود، چیزی که تا امروز برجای مانده و شگفت است که برخی ایرانگراهایی که عصر صفوی را مورد انتقاد قرار می دهند، به این قبیل موارد بی توجهند. البته ایران روی همین بستر برپا شده و به رغم برخی از  تردیدها، همان راه را ادامه می دهد.
منبع: https://t.me/jafarian1964

فروردین ۱۳۹۶

همچنین ببینید

چهارشنبه سوری و نوروز

خبرگزاری فارس، در اسفند ۱۳۹۱ مصاحبه ی زیر با اینجانب را نشر داد اما متاسفانه …

۹ نظر

  1. این هم نمونه ای دیگر از هوشمندی ایرانیها

  2. ایرانگرا دیگر چه صیغه ایست ؟
    ببخشیدا پس خوش بحال شما عربگراها
    یعنی شما جنایات و شکنجه های هولناک پادشاهان صفوی را در گسترش
    شیعه گری قابل انتقاد نمیدانید چون نوروز برای آنها مهم بود ؟
    آنهم نوروزی که با سالگرد هجرت پیمبر اسلام و دعای عربی پایه گذاری شد ؟
    ظاهرأ فقط برای شما تخریب ساسانیان مهم هست …….
    آیا میتوان جنایات هیتلر را نادیده گرفت چون رسوم و سنتهای آلمانی را برتر میدانست ؟

    https://fa.wikipedia.org/wiki/شکنجه‌های_دوره_صفوی

    • مدیر سایت

      منظور ایرانگراهای افراطی است

      ما اسلامگرا هستیم نه عربگرا

      بحث برسر تبرئه ی صفویه از تمام جهات نیست

      عنوان اصلاح شد

  3. آیا درست است که در تقویم باستانی یا زرتشتی نوروز متغییر بوده؟ آیا نوروز به این شکل امروزی یعنی روز اول فروردین را مدیون دانشمندان مسلمان هستیم؟

    • خیر صحیح نیست . در تقویم باستانی ایران نوروز همیشه مقارن با بهار بوده ولی در تقویم دوره ساسانی اشتباهاتی در سالشماری داشتند (عدم در نظر گرفتن کبیسه و دوره ۳۶۵ روزه سال منجر به خطای چرخش یک ماه در طول قرن ) که باعث چرخش نوروز در طول سال می گردید . کسی که مجددا این تقویم را به اساس خود بازگرداند دانشمندان ایرانی همدوره سامانیان و سلجوقیان بودند و نهایتا در دوره ملک شاه سلجوقی به همت احتر شناسان ایرانی مجددا تقویم جلالی بر مبنای همان تقویم باستانی ایرانیان اصلاح گردید . بر خلاف مطالب این مقاله اهمیت یافتن مجدد نوروز را مدیون سامانیان و سلجوقیان هستیم نه صفویان و نوروز در تمام کتب ادبی و شعری قبل از صفویه حاضر است و ربطی به تشیع ندارد مثلا تاجیک های سنی که در محدوده قلمرو سامانیان زندگی می کنند نوروز را حتی با شکوهتر از ما برگزار می کنند و کلا نوروز در خراسان قدیم همواره برگزار می شده .

      • دوست عزیز شما حالت خوبه! این بنده خدا مگه از تشیع و صفویه حرف زد، گفت دانشمندان مسلمان ، که درستم گفت.

      • البته کاربر مدیو ماه الان فعال نیست ولی برای من جای سواله که ایشون طبق چه مستندی میگه نوروز براساس تقویم باستانی ایران همیشه با بهار و احتمالا اعتدال بهاری تطابق داشته ؟ اصلا این تقویم باستانی فرضی رو چرا ساسانیان منسوخ کردن و چطور در دوره اسلامی سر و کله اون پیدا شد

  4. بنده مقاله جامعی نوشته ام در این باب و از قضا به عنوان یک ایران دوست و بر خلاف دوست عزیزتان آقای شریعتی بسیار باید ستود صفویه را از باب اینکه با اتحاد مذهبی هویت ملی ایران را نجات دادند و شکی نیست که روشنفکران دوره دوم صفویه که رواج مجلسی گری و خرافات شاه سلطان حسین است را با دوره شاه طهماسب و اسماعیل تفاوت نگذاشته اند . تعصب شیعی اسلحه صفوی ها بود در مقابل تعصب سنی عثمانی . البته گروهی معتقدند که اگر عثمانی بر صفوی تفوق یافته بود و ایران شیعه نمی شد. زبان و فرهنگ ایران در جهان عثمانی همه گیر می شد چرا که عثمانیان بسیار به زبان و فرهنگ پارسی علاقمند بودند ولیکن شواهد تاریخی بر خلاف این عقیده است و ایران امروز مدیون صفویه است .
    دیگر اینکه این دشمنی با صفویه و مجلسی و … را همین دوست عزیز شما آقای شریعتی بنیان نهادند نه روشنفکران ملی گرا و باستان گرا !

  5. درود بر همگان
    چه طرفدار ایران باستان پرشکوه باشیم چه طرفدار مکتب اهل بیت
    در هر دو حالت این دو را مدیون حکومت قدرتمند و بسیار با عظمت صفویه باید دانست .
    شکوه و عظمتی که جهانگردان اروپایی از مقایسه ی شهرهای بزرگ خودشان با شکوه و عظمت اصفهان عاجز بوده و به حق ان را نصف جهان نامیده بودند .
    قطعا حکومت صفویه هم مانند تمامی حکومتهای پادشاهی جرم و جنایت و کاستی داشته و از این بابت قابل دفاع نیست .
    اما از بابت حفظ تمامیت ارضی کشور مقدس ایران و گرایش مردم یه مکتب اهل بیت کارنامه ی قابل دفاعی دارد .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code