خانه / احکام / احکام زرتشتی / زن زرتشتی / ازدواج زرتشتیان / ازدواج زرتشتیان با محارم / درباره‌ی موضوع ازدواج با محارم (۲) ـ گزارش مقدسی

درباره‌ی موضوع ازدواج با محارم (۲) ـ گزارش مقدسی

استاد سید مجتبی آقایی
نقل‌‌ها در مورد وجود جواز برای ازدواج با محارم در میان زرتشتیان متواتر است. در میان نقل‌های مذکور، برخی هستند که به دلیل درجه‌ی بالای دقت و وثاقت‌شان، باید بیش‌تر مورد اعتناء قرار بگیرند. یک نمونه از چنین نقل‌هایی، به ابونصر مطهر بن طاهر مَقدسی، نویسنده‌ی کتاب البدء و التاریخ تعلق دارد. «مقدسی» (قرن ۴ ق) در زمره‌ی دانشمندانی است که بسیاری از اجزای کتاب خود را، بر اساس مشاهده و معاینه،‌ مکتوب کرده است. او، از جمله، بنا به تصریح خودش، در فارس به دیدار آتشگاهی کهن رفته و به مدد موبدِ آن آتشگاه، نکته‌‌های جالب توجهی را از اوستا و باورها و آیین‌های زرتشتیان را فراگرفته و به دقت نقل کرده است. او از جمله، چنین می‌نویسد:
«و از ایشان‌اند زردشتیه که به پیامبری زردشت و سه پیغمبر از پس وی اقرار دارند و کتاب او را که ابسطا نام دارد، می‌خوانند؛ و آتش را برای نزدیکی به خدا بزرگداشت می‌کنند[…] مردار و هر چیزی را که از درون انسان بیرون آمده باشد، از هر منفذی که باشد، حرام می‌شمارند[…] به گاه طعام‌خوردن زمزمه می‌کنند و سه نماز می‌خواندد که با خورشید، در گردش است[…] معتقدند که ایشان هر گاه اراده‌ی شادی کنند، بر اندوه و جنگ ابلیس افزوده می‌شود. ایشان خوردن و آشامیدن در ظرف‌های چوبی و سفالی را حرام می‌دانند، چرا که نجاست‌پذیرند[…] ازدواج با خواهران و دختران را حلال می‌دانند و در برابر مخالفان، به رفتار آدم استدلال می‌کنند[…] از حیوانات آنچه را مسلمانان می‌خورند،‌ آنها نیز می‌خورند، و آنچه را ابلیس آفریده است، نمی‌خورند[…] نوروز و مهرگان و ایام فروردگان را بزرگ می‌شمارند[…] چون یکی از ایشان را مرگ در رسد، سگی را به نزدیک آن کس می‌برند و چنین می پندارند که شیطان به هنگام جداشدن روان از پیکر او حاضر می‌گردد و به پیکر او درمی‌آمیزد، همچون سایه‌ی درخت که بر دیوار می‌افتد، و چون سگ بدو روی کند، می‌گریزد و آن مرده را رها می‌کند[…] در هر شبانه‌روز یک‌بار طهارت بر ایشان واجب است و آن عبارت است از شستن دست و صورت با چیزهایی که از درخت‌ها یا گاو بیرون می‌آید و سپس با آب پاکیزه شستشو می‌کنند و ایشان غسل جنابت ندارند.» (نقل: آفرینش و تاریخ (ترجمه‌ی البدء و التاریخ)، جلد ۴، ص ۵۷۴، نشر آگه)
بررسی دقیق جملات فوق، اصالت کم‌نظیر گزارش مقدسی و دقت او را ثابت می‌کند. سهل است، در برخی موارد، او مطالبی را تصریح کرده است که حتی امروزه هم فهمیدن آنها برای زرتشت‌پژوهان در حکم یک کشف جالب است. برای مثال، این که می‌گوید «معتقدند که ایشان هر گاه اراده‌ی شادی کنند، بر اندوه و جنگ ابلیس افزوده می‌شود»، کاملاً درست است؛ زیرا در بنا به باورهای اصیل زرتشتی، اهریمن با مشاهده‌ی تجمع نیکی و شادی در بخشی از گیتی، هم اندوهگین می‌شود و هم متناسباً نیروهای خود را برای نابودی آنها بیش‌تر بسیج می‌کند (این بخاطر روحیه‌ی رشک‌کامه یا حسود اهریمن است). بر همین منوال، نکته‌‌ای که مقدسی در مورد نجاست‌پذیر بودن ظروف سفالی و چوبی آورده است، کاملاً و دقیقاً با مبانی فقه زرتشتی انطباق دارد؛ و هم نیز تمثیلی که درباره‌ی سگ‌دید نقل کرده است و اشاره به موضوعاتی که با اصطلاحاتی چون هیر و نسا و گمیز در فقه زرتشتی مطرحند و غیره.
به این اعتبار، هیچ دلیلی نداریم که تصریح «مقدسی» در نقل قولش مبنی بر جواز ازدواج با محارم را ناشی از سوء فهم یا خطا یا نسبت دروغ به شمار آوریم؛ آنجا که او از قول موبد مذکور نقل کرده است که «ازدواج با خواهران و دختران را حلال می‌دانند و در برابر مخالفان، به رفتار آدم استدلال می‌کنند». برعکس، این نقل، متضمن نوع محاجه و استدلال متقابل زرتشتیان با مسلمانان درباره‌ی رسم مذکور است که در برخی منابع دیگر هم به آن اشاره و پاسخ داده شده است.
این «منابع دیگر» که شامل کتاب‌های حدیثی و تفسیری و کلامی اسلامی هستند، در جای خود،‌ شاهد متقن دیگری بر صحت موضوع ازدواج با محارم به شمار می‌آیند. این موارد، بر سر هم، نشان می‌دهد که زرتشتیان دیروز، مطلقاً همچون زرتشتیان امروز، در صدد انکار موضوع ازدواج با محارم نبودند، بلکه مجدانه و حتی با آوردن دلیل، در صدد بودند تا درستی آن را ثابت کنند. به نظرم می‌آید که ازدواج با محارم، گرچه در دوران کهن هم تجویز می‌شده است، اما، اتفاقاً جدی و برجسته شدن توصیه به انجام دادن آن، در دوران اسلامی رخ داده بوده است؛ یعنی هنگامی که جمعیت زرتشتیان رو به کاهش می‌رفته و ناچار برای حراست از جمعیت و آمیخته نشدن آنان با مسلمانان، دستورات فقهی از این دست، شدت و حدت یافته بوده‌اند.

 

همچنین ببینید

آرتور کریستن سن

ازدواج با محارم میان زرتشتیان از زبان آرتور کریستن سن

به قلم آرتور کریستن سن وی در مورد ازدواج زرتشتی ها با محارم چنین می نویسد: …

۴ نظر

  1. بهترست که این سیدان اولاد عرب توضیح دهند که دحیه کلبی چگونه شخصیتی بوده
    که بکرات با محمد بن عبد الله خلوت میکرده و او هم میگفته اگر دحیه کلبی را نزد
    من دیدید مزاحم نشوید چون او جبرییل امین هست که بشکل دحیه کلبی بر من نازل میشود؟
    اصلا مگر دیگران هم میتوانسته اند جبرییل را ببینند ؟
    بحارالانوار، ج ۵۶، ص ۲۰۹
    دحیه کلبی دارای امتیازاتی چون زیبایی ظاهر بوده که بنابر درخواست پیامبر،
    جبرئیل(ع) به شکل او بر رسول الله نازل می‌شد به گونه‌ای که برخی اوقات
    دیگران فرشته خدا را با او اشتباه می‌گرفتند….
    امام صادق(ع) : أباذر خدمت رسول الله آمد و جبرئیل به صورت دحیه‏ کلبى نزد آن‌حضرت بود
    و با او خلوت کرده بود؛ چون أباذر آنان را دید، از نزد آنها برگشت و نخواست سخن آنها را قطع کند،
    جبرئیل گفت: یا محمد! این أبوذر بود که به ما گذر کرد و به ما سلام نداد،
    اگر سلام داده بود پاسخش مى‌‏گفتیم
    کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی ، ج ۲، ص ۵۸۸
    پیامبر اسلام به اصحاب خود گفته بود که هر وقت دیدید دحیه کلبی پیش من است بر من داخل نشوید۰
    چون ممکن است جبرئیل باشد ​.
    بحارالانوار، ج ۱۸، ص ۲۶۷

  2. سلام
    لابد ان سه پیامبری که زرتشتیان به انها اقرار میکنند موسی و عیسی و محمد است ؟ فقط همین جمله برای اثبات خیالی بودن متن کافیست .
    دقت و وثاقت به نقل جزییاتیست که به گزارش اعتبار میبخشد به عنوان مثال ذکر نام موبد موبدان و موقعیت اتشگاه یا اشاره به یک کتاب معتبر زرتشتی در درجه اول اهمیت است ، دلیل نمیشه هرجا موضوع باب میلتان را در یک متن پیدا کردید بگید این موثق و معتبر است ، مقدسی پرت و پلاهایی نوشته که اغلب دور از واقعیت هستند و سبک نوشته داستان سازی برای شنیده هاست .
    همه میدانند که زرتشتیان نماز سه گانه ندارند بلکه در پنج وعده در روز نماز میخوانند ، زرتشتیان هر چیزی که از درون انسان خارج شود حرام میشمارند ؟
    پس از نظر مقدسی زرتشتیان شیر مادر را حرام میدانند !چون از بدن انسان خارج میشود ! عجب مزخرفاتی میشنویم .
    اصلا مگه میشه خروجی بدن را حرام شمرد ؟ شاید نجس باشه اما حرام و حلال نمیشه کردش ؟ در هر صورت حلال و حرام در زرتشتی نداریم و نجس و پاک در متون مذهبی زرتشتی برای اخشیج هاست و با ان تعریف اسلامی که مقدسی گفته مغایرت دارد .
    مقدسی میگوید زرتشتیان خرفستران را مخلوق ابلیس میدانند ؟ اینو کجای دلم بذارم ؟ یعنی مقدسی نمیدانست ابلیس نام خاصی است که اصلا در متون زرتشتی جایی ندارد؟ ابلیس همان شیطانیست که در بینش اسلامی در برابر خدا سجده نکرد . یعنی زرتشتیان گمان میکنند شخص او خرفستران را افریده؟
    کی گفته زرتشتیان از ظروف سفالی استفاده نمیکردند ؟پس شراب در بشکه پلاستیکی میساختند ؟ شما که نجاست پذیر بودن ظروف سفالی را کاملا و دقیقا متطبق با فقه زرتشتی میدانید سند ارایه بدید ؟ولیکن چو گفتی دلیلش بیار . چون طبیعیه که ظروف فلزی در دوران قدیم گرانقیمت بودند و اقشار متوسط از ظروف سفالی بهره میبردند .
    ضمنا در متون زرتشتی هیچ نوع گوشتی تحریم نشده است که یک موبد گفته باشد ما مانند مسلمانان گوشت میخوریم .

    • با سلام؛ و اما بعد:
      متنی سراسر پر از کینه و حاکی از کمبود و فقر شدید مطالعه. آدرس پستی بدهید تا چند کتاب برایتان ارسال کنم بلکم از این حالت در بیایید. ترجیحم بر این است ابطال یک مورد از بلوف های عجیب این شخص را نشان دهم، آنجا که گفت:
      «مقدسی میگوید زرتشتیان خرفستران را مخلوق ابلیس میدانند ؟ اینو کجای دلم بذارم ؟ یعنی مقدسی نمیدانست ابلیس نام خاصی است که اصلا در متون زرتشتی جایی ندارد؟»

      محض اطلاعتان بنا به متن وندیداد خرفستران آفریده اهریمن اند نه اهورامزدا، بنگرید به اینجا:

      دومین سرزمین و کشور نیکی که من اهوره مزدا آفریدم جلگه سُغد بود.
      پس آنگاه اهریمن همه تن مرگ بیامد و به پتیارگی خرفستری به نام سکیتیه را بیافرید که مرگ در گله گاوان افگند.
      وندیداد، فرگرد یکم، بند پنجم، ترجمه دکتر دوستخواه

      طبیعی است که مقدسی وقتی سخن از اهریمن شنیده در وهله اول با ابلیس در اسلام که سمبل مخالفت با خداوند است در ذهن وی انطباق بوجود بیاید.

      پ.ن: در ضمن اینکه مقدسی سخن از سه پیامبر زده از قضا در ذهن یک پژوهشگر این حوزه و نه امثال شماها دال بر صحت سخن اوست چه آنکه اشاره ای است به سه منجی آیین زرتشت یعنی هوشیدر و هوشیدر ماه و سوشیانت که مقدسی به زعم خود آنان را پیامبر پنداشته!!.

  3. بسم الله الرحمن الرحیم
    کاربری که به اسم یوسف آمدی و این اراجیف را نوشتی
    کینه شما از پیامبر اسلام (ص) و اولاد ایشان کاملا مشهود است
    شما به نبوت ایشان اعتقادی ندارید و گرفتار بیماری نژادپرستی هم هستید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

*

code